Gustave Courbet, Le Sommeil [The Sleepers],1866.
คนหลับ (The Sleepers) คือผลงานชิ้นหนึ่งของ Gustave Courbet จิตรกรฝรั่งเศสผู้นำศิลปะยุคสัจนิยม (Realism) ในศตวรรษที่ 19 ช่วงที่ศิลปะแนวโรแมนติกกำลังเฟื่องฟู ในภาพแสดงหญิงสาว 2 คนกำลังหลับใหลในท่ากอดก่ายกันหลังมีความสัมพันธ์
ผลงานชิ้นนี้ของเขาถูกแสดงครั้งแรกในปี 1870 และสร้างความสั่นสะเทือนจนมีการเรียกตำรวจเข้ามาในการแสดงภาพข้อหาละเมิดศีลธรรมทำให้ภาพถูกงดแสดงอีกจนกระทั่งปี 1980 แต่จากการแสดงภาพในช่วงสั้นๆ นั้นกลับทรงอิทธิพลต่องานของศิลปินแนวร่วมสมัยหลายคนให้ท้าทายกับข้อห้ามในการแสดงความสัมพันธ์แบบเลสเบี้ยนผ่านทางผลงาน
แต่จุดที่น่าสนใจอยู่ตรงที่การแสดงความสัมพันธ์แบบเลสเบี้ยนนี้กลับไม่ใช่ประเด็นหลัก ในยุคโรแมนติกใช่ว่าภาพที่แสดงความสัมพันธ์เลสเบี้ยนจะไม่มีแต่มักจะแสดงในลักษณะ "ศิลปะตามหลักวิชา" (academic art) คือ แสดงรูปเปลือยของสตรีในแบบงดงามไร้ที่ติ (ซึ่งมักจะออกแนวอุดมคติแบบกรีกโรมันเช่นในภาพ The Birth of Venus ของ Alexandre Cabanel) ในขณะที่ภาพนี้ของ Gustave จะเน้นความสมจริงจนได้รับการติติงอย่างหนักหน่วงจากศิลปินสมัยนั้น ผู้หญิงที่เขาวาดจะเน้นความสมจริงในจุดที่เป็นรายละเอียดอย่างลอนไขมันที่เกิดจากการบิดตัวของผู้หญิงที่นอนเอาขาก่ายอีกฝ่าย จุดที่สมจริงเช่นนี้ทำให้ผู้ชมภาพได้รับรู้ว่าผู้หญิงในภาพคือหญิงสาวที่มีเลือดเนื้อจริงมิใช่นางฟ้านางสวรรค์ในอุดมคติที่คนยุคนั้นนิยม (ภาพที่ได้รับการวิจารณ์แบบถล่มพอๆ กันคือภาพ Olympia ของ Édouard Manet ซึ่งแสดงภาพของโสเภณี)
สรุปได้ว่าปัญหาจริงๆ ของภาพ Le Sommeil นี้ไม่ได้เป็นที่การแสดงความสัมพันธ์แบบเลสเบี้ยนหรืออนาจารแต่เป็นที่การ "บังอาจ" ทำให้ผู้ชมได้รับรู้ว่าหญิง 2 คนในภาพเป็นแค่นางคณิกาที่มีตัวตนจริงในท่าทางที่แสดงความเคลื่อนไหวและมีอำนาจควบคุมกระแสในภาพ หาใช่หญิงในอุดมคติที่มีหน้าที่เป็น "วัตถุ" ให้ผู้ชมเฝ้ามองเพียงอย่างเดียว
ซึ่งถ้าเทียบกับสื่อปัจจุบันจะเห็นได้ว่าแนวคิดแบบ "academic art" ไม่ได้หายไปเลยแค่เปลี่ยนรูปแบบเท่านั้น ผู้หญิงในสื่อต่างๆ โดยเฉพาะสื่อบันเทิงส่วนใหญ่ยังถูกเสนอในภาพของอุดมคติ เช่น สวย ผอม ผิวเรียบเนียนไร้สิว ฝ้า กระ แต่งตัวแต่งหน้าทำกิริยาแบบ "ผู้หญิง" เรียกว่าต่อให้มีฉากผู้หญิงวิ่งผ่านระเบิดเธอก็ยัง "ต้อง" สวยและดูเป็นที่ปรารถนาได้อยู่ในขณะที่ผู้ชายสามารถเลือดออก มีแผล สกปรก หน้าบิดเบี้ยวได้ มีน้อยมากที่จะสะท้อนภาพผู้หญิงที่มีเลือดเนื้อในชีวิตประจำวันจริงๆ อย่างผู้หญิงที่ทำงานลุยๆ ผิวหยาบกร้านแต่งกายพื้นๆ ไม่แต่งหน้าหรือสาวออฟฟิศที่ทำงานไปเคร่งเครียดไม่มีเวลาแต่งตัวสวย เราอยู่ในยุคที่ถ้ามีคนบอกว่า "ชอบผู้หญิงไม่แต่งหน้า" แปลว่า "ชอบผู้หญิงที่แต่งหน้าไม่จัด" มากกว่าผู้หญิงที่ไม่แต่งหน้าจริงและผู้หญิงที่ไม่แต่งหน้าจริงจะถูกหาว่า "ขี้เหร่" หรือ "ปล่อยตัว"
จะมีวันที่สังคมจะมองผู้หญิงเป็น "มนุษย์ที่มีเลือดเนื้อ" หาใช่แค่ "ของสวยงามที่มีไว้เสพ" หรือไม่ผู้เขียนก็ไม่รู้แต่ที่รู้แน่ๆ คือผ่านมากว่าศตวรรษยังไม่มีความเปลี่ยนแปลงจะผ่านไปอีกศตวรรษก็คงเหมือนเดิม
เครดิต
https://secretlesbians.tumblr.com/post/85340722311/gustave-courbet-le-sommeil1866-le-sommeil-the
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น